De 2015 United Nations Climate Change Conference is gisteren begonnen, ook wel COP 21. Volgens de krant die ik dagelijks lees ‘ademt de klimaatttop sfeer van urgentie’. Dat is mooi want volgens mij ís het ook nogal urgent. Die hele klimaatverandering zal niet zomaar stoppen, ook niet als we NU ophouden met (teveel) CO2 uitstoten. Vergelijk het met een douche die te heet is, als je de warme kraan een stukje dichtdraait duurt het nog even voordat het water echt kouder wordt.
Hoe het allemaal zo ver gekomen is, is duidelijk: de mens (inclusief mijzelf) is erg vatbaar voor fijne, mooie, lekkere, leuke, snellere en vooral makkelijke dingen. Vul voor ‘dingen’ maar iets in, klopt bijna altijd. Auto’s, eten, wonen, verplaatsing, vakantie, werken enzovoort. Het kan altijd fijner, mooier … makkelijker. Laat ik al die bijvoeglijke naamwoorden maar samenvatten in één woord: prettig. Het kan altijd prettiger en er lijkt geen prettigst te zijn. Met andere woorden, het is een streven zonder einde.
Omdat smaken (en mensen) verschillen halen sommige mensen meer voldoening uit een mooie snelle auto, anderen uit mooie kleren, weer anderen uit sneller eten en zo kun je overal wel iets op bedenken. Al deze verbeteringen zijn natuurlijk gewoon ‘vooruitgang’ te noemen. Tot op zekere hoogte niks mis mee en iedereen is er vatbaar voor. Wie heeft het niet gedaan; goedkope rommel kopen en thuis na een week ontdekken dat het waardeloos is. Hopsa, op de vuilnisbelt!
Door die prettige omstandigheden hoef je ook niet zo gedisciplineerd te zijn. Als je in de winter aardbeien wil, dan kan dat gewoon. Betaal je wel iets meer dan in de zomer maar goed. Boontjes het hele jaar door? Halen we uit Kenia, geen probleem. Het sprookje van de mier en de sprinkhaan telt echter nog steeds. De invulling is alleen veranderd. Waar we in vroeger tijden nog echt spaarden in fysieke zaken (kolen voor de kachel in de winter, eten moest je opslaan want het was seizoensgebonden) is het nu alleen maar een kwestie van geld. Met geld kun je alles kopen. Dat is fijn aan geld maar tegelijk ook heel verraderlijk. We hebben door al dat geld indirect een klimaatverandering gekocht, want het is een gevolg van de dingen die we gedaan hebben. Veel gevlogen, veel gewinkeld met de deuren open, als het buiten koud is, en ook in de zomer als het warm is en de airco binnen aan staat. Kost allemaal veel energie en die is gaan zitten in de temperatuur van de aarde. De eerste hoofdwet van de thermodynamica stelt namelijk dat energie nooit verloren gaat, alleen een andere vorm aanneemt. En de laagste vorm van energie is warmte.
De energie die de zon in miljoenen, miljarden jaren heeft gestopt in bossen die bruin- en steenkool zijn geworden, in beestjes die olie zijn geworden komt er in pakweg 70 jaar ineens bijna allemaal uit. En dat gaat niet goed. Volgens mij is het niet alleen CO2 dat veroorzaakt dat het warmer wordt, maar ook de temperatuur van de verbranding zelf. Al die auto’s, vliegtuigen en industrie die hun warmte afgeven aan de lucht, en dat dag in dag uit, draagt echt wel een steentje bij. We zullen dus moeten minderen willen we de temperatuur beheersbaar houden.
Wat moeten we doen? Als we naar Mark Rutte luisteren hangt alles af van de burgers, het bedrijfsleven en andere Ngo’s maar over kabinetsmaatregelen houdt hij wijselijk zijn mond. Dat kan volgens mij twee redenen hebben. Eén: ze zijn er niet. Onlangs adviseerden 64 hoogleraren om de kolencentrales te sluiten maar dat kan niet volgens de VVD want dat kost geld. Nou èn…. Geld. Weet je wat pas geld kost: heel de randstad verhuizen omdat het water aan je lippen staat. Maar wat me nog meer verbaasde is dat ze het dringende advies van hoogleraren -mensen die studenten opleiden om over een paar jaar de beste beslissingen te nemen- gewoon negeren. Nee, gaan we niet doen. Wij hebben de macht en zeggen NEE. Doen we niet. Slecht voor de peilingen en slecht voor belastinginkomsten. Dus nee. Twee: als Mark Rutte over zijn ‘grote overwinningen’ gaat staan opscheppen moet hij vertellen dat sinds kort overal in Nederland 130 km/uur gereden mag worden. Jaaaaa, dat is leuk! En goed voor het klimaat! Misschien moet iemand in Parijs daar een keer een vraag over stellen aan hem, lijkt me lachen! Kortom: hij schept alleen op over prestaties uit het verleden. Bijvoorbeeld de deltawerken. Hoe goed Nederland wel niet is tegen het water. Nou, niet dankzij jou, beste Mark. En daarbij: prestaties uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Iets echt visionairs heb ik hem nog niet horen zeggen. Dus van ons kabinet hoeven we niks te verwachten. Die denken alleen aan geld, en dan maximaal 4 jaar vooruit. Daarna kunnen ze dan zeggen “ja, met de kennis van nu… bla bla bla”.
Wat er gebeurt als het 1 graad warmer wordt is nog wel te overzien. Maar 2, 3 of nog meer graden warmer veroorzaakt serieuze problemen. Maar goed, het is zo en wie zijn billen brandt moet op de blaren zitten. We zullen er doorheen moeten. Er komt een periode aan van stijgende voedselprijzen (chocolade en rooibosthee worden bijvoorbeeld zeldzaam), mensen die gaan verhuizen vanwege verschillende redenen, gevechten om schoon drinkwater waar we nu nog de wc mee doorspoelen en zo nog een paar dingen die je nu nog amper voor kan stellen. Over tien jaar kijkt men terug naar de wereld en dacht “oh ja, 2015… toen alles nog goed was. De economie groeide en we ons druk maakten om welke kleur er in de mode was. Toen….”
Als we slim zijn gaan we zwaar aan het verduurzamen. En daarmee bedoel ik ECHT verduurzamen. Niet in een elektrische auto rijden maar carpoolen met zijn vieren. Niet in de trein maar thuis werken. Weer wasbare luiers in plaats van de kliko vol pampers. Niet meer op vliegvakantie enzovoort enzovoort.
Natuurlijk klinkt dit heel ernstig maar hoe eerder we ermee beginnen hoe makkelijker het wordt. Helaas zijn mensen niet zo van het veranderen, en zeker niet van je luie luxeleventje naar vervelende dingen als carpoolen (in een vreemde auto niet naar je eigen muziek luisteren? No way!) of treinreizen (tussen al die stinkforensen opgepropt in een ding dat altijd te laat komt? Dacht het niet!). Het paradoxale is dat deze dingen echt leuk kunnen zijn, je moet er alleen even aan wennen. Stel je voor dat er veel meer sociaal contact is? Gezellig toch! En dat er veel minder auto’s rijden? Fijn, geen files, geen smog, geen fijnstof. En zonnepanelen en windmolens maken de energie uiteindelijk ook nog goedkoper, dat moet toch iedereen aanspreken. Plus onafhankelijk van anderen, dat is altijd fijn.
Dat streven naar prettigst waar ik het in het begin over had zal denk ik overgaan in ‘duurzaamst’. Wie heeft de meest efficiënte zonnepanelen? Wie vangt het meeste regenwater op om de wc mee door te spoelen. Wie hergebruikt spoelwater om de plantjes mee te wateren. Wie houdt de warmte het beste binnen. Momenteel denkt iedereen bij dit soort ideeën meteen aan een ‘business case’. Er moet een investering gedaan worden, uiteraard in geld, en die zorgt er dan voor dat ergens anders geld bespaard wordt. Maar wat is geld nou helemaal? Als je tien miljoen hebt maar niks te eten kun je beter een tomatenplantje hebben. De dingen die gedaan en/of uitgevonden zullen worden kun je je nu amper voorstellen!
Ik denk dat we ook snel ‘normaal’ moeten gaan doen. Ja, het was leuk de afgelopen 10, 20 jaar maar nu is het genoeg. De technologie die ons al die fijne dingen heeft gegeven moet er nu voor gaan zorgen dat we de echt belangrijke dingen zoals eten, drinken (WATER!!!), energie, huisvesting (droge voeten) goed en duurzaam oftewel hernieuwbaar moeten gaan organiseren. Daarbij moeten we zelf allemaal ‘offers’ maken. Meer moeite doen. Fietsen ipv auto. Spaarzaam zijn en meer van dit soort grootmoeders-wijsheden. Eigenlijk allemaal heel logisch. We zijn de laatste tijd echt verwend en nu is het weer tijd om te werken.
Mijn windmolentje ga ik volgend jaar weer op het dak zetten en verder ontwikkelen. Na de internetbubble, de huizenbubble en binnenkort de geldbubble gaan we ons storten op de nimmer aflatende vraag naar energie. Dat kan geen bubble zijn want het is altijd nodig. Als je die op een milieuvriendelijke, veilige en efficiënte manier kan maken ben je spekkoper. Ik ga ervoor!
Wat ga jij doen voor een betere wereld, ook als we zelf al lang dood zijn? Maak er iets moois van! Succes!
frits fritsen 